وبگاه تخصصي معماري ايران و جهان

همانطور كه در بخش قبلي گفتيم، مسجد “Basuna” واقع در مصر توسط گروه معماري Dar Arafa طراحي و به اجرا رسيده است. مسجد مصر بنايي ساختار شكن نسبت به بافت كهنه منطقه Sohag محسوب مي شود. كه جلوه تازه بودن آن نسبت به بافت قديمي اين منطقه خود نمايي مي كند. اين مسجد در منطقه ايي خاكي و پر سر و صدا قرار گرفته و به يك گورستان و ساختمان هاي مسكوني اشرافيت دارد. كه همگي تحت تاثير رفت و آمد احشام در خيابان ها هستند.

مشخصات كلي اين پروژه عبارتند از:

    معمار : گروه معماري  Dar Arafa

    مكان پروژه : مصر

    معمار اصلي :   Waleed Arafa

    مساحت پروژه : 4843.76 فوت مربع

    سال ساخت : 2019

مسجد باسونا پروژه اي ساختارشكن نسبت به بافت كهنه منطقه سوهاگ به شمار مي رود كه جلوه نوي آن نسبت به بافت كهن اين بخش از مصر خودنمايي مي كند. مسجد باسونا در منطقه اي پر سر و صدا و گرد و خاكي، مشرف به يك گورستان وساختمان هاي مسكوني مي باشد كه همگي تحت تاثير رفت و آمد احشام در خيابان ها قرار دارند. جاده هاي خالي، بازارهاي موقت هفتگي و سيركولاسيون شهري قديمي، از موارد تاثيرگذاري مي باشند كه بر روي پروژه مسجد تاثيرگذار خواهند بود. يكي از مهم ترين تاثير عوامل فوق، تعبيه ورودي اصلي به بخش عبادتگاه مسجد بود.

اين سبك از معماري متعلق به معماري پيش از اسلام ايران مي باشد، تاريخ ايلام و ايران از آغاز به هم گره خورده چرا كه ايران زادگاه اصلي ايلاميان بوده است. در اين راه متاسفاه از معماري ايلامي اطلاع زيادي در دست نبوده و تنها مي توان به نقش مهرهايي كه مربوط به دوره اوليه ايلام بوده و يك نقش برجسته مربوط به نينوا كه در دوران آشوري بنا شده اشاره كرد.

بناهاي شاخص در معماري ايلامي

محوطه قديمي زاغه در دشت قزوين، تپه سيلك كاشان، معبد چغازنبيل مربوط به دوران  ايلاميان، تپه هگمتانه و نوشيجان تپه در استان همدان از نمونه‌هاي  معماري ايلامي هستند. نمونه ديگر اين دوران، معماري مادي استودان‌ها است كه برخي از آنها را در دكان داوود در نزديكي سرپل ذهاب، در فخريك كردستان و… ميتوان مشاهده كرد.

در بيان معماري «حباب، معماري هواست: سازه بادي كه با عضو نازكي پوشيده شده و در حفره هاي ساختمان جاي گرفته و سراسر سازه از بالا تا پايين را پوشانده است؛ حباب ها فضاي نرمي را در داخل و سازه ي سختي را در خارج به وجود آورده اند كه سبب شده فضاي موجود و فضاي جديد با يكديگر تركيب شوند.». ايده ي حباب ها الهام بخش كاربرد خلاقانه ي مصالح بوده تا محيطهاي معماري حبابي كه تا به حال از لحاظ سازه اي طراحي نشده و يا فاقد كيفيت تجربي هستند.

تاريخچه معماري حبابي

در سال ۱۸۸۷ – نه سال قبل از ساخت نخستين سازه المپيك در آتن توسط فيزيكدان لرد كلوين- چيزي كه كلوين از خود پرسيد اين بود كه اقتصادي ترين روش براي تقسيم كردن فضا به سلولهاي مساوي چيست تا كمترين سطح در بين آن ها ايجاد شود. كلوين چنين راه حلي را ارايه كرد كه سلول ها بايستي همانند حبابهاي صابون داراي اشكال چهارده ضلعي باشند.

اتاق ها

-اتاق نشيمن

رنگ هاي اتاق نشيمن را بايد بر اساس رنگ هاي طبيعي موجود در اتاق انتخاب نمود. در وهله ي اول، بايد رنگ كف اتاق، شومينه، آجرها يا كارهاي سنگي را مورد توجه قرار داد و از تضاد (كنتراست) قوي ميان سياه آميخته هاي تيره و روشن پرهيز كرد. چراكه تضادها باعث جلب توجه مي شوند و چون معمولا چنين اتاقي را به مطالعه، استراحت، گوش دادن به موسيقي و گفتگو اختصاص مي دهيم، ميل نداريم هيچ موردي موجب پريشاني حواس ما گردد.

بهتر است پرده يا كركره هايي را انتخاب كنيد كه تضاد كمتري با رنگ ديوار همجوار خود داشته باشند. به عنوان اصلي كلي، توصيه مي كنيم كه براي رنگ مبلمان، قاليچه ها و رويه ي صندلي ها، از درجاتي تيره تر از رنگ ديوارها استفاده كنيد. با اين كار، طرح اصلي اتاق نشيمن با رنگ ها در هم مي آميزد، بدون آن كه تضاد فاحشي ميان آن ها به چشم بخورد. مي توانيد با برگزيدن رنگ هايي مناسب براي وسايلي چون گلدان، آباژور و گياهان تزييني، سايه روشن هاي موثري به اتاق بيفزاييد.

تصور كنيد مي خواهيد اتاقي را با رنگ هاي قوي، درخشان و انگيزاننده رنگ آميزي نماييد. چنين خصوصياتي معمولا موجب كوچك تر به نظر رسيدن فضاي ظاهري اتاق مي شود.

نخستين نكته اي كه بايد به هنگام انتخاب الگوي رنگي مد نظر داشته باشيد، شخصيت خود شماست. ساير سوالات مقدماتي عبارت اند از:

۱- چه نوع فعاليتي قرار است در اين مكان انجام گيرد؟

۲- چه نوع رنگ هاي طبيعي در اين مكان وجود دارد؟

۳- به چه مقدار نور احتياج است؟ اين فضا اساسا مكاني است روشن يا تاريك؟

۴- در اين جا اساسا مايل به داشتن فضايي گرم يا سرد هستيد؟

۵- آيا در پي ايجاد محيطي برانگيزاننده و شاد يا فضايي ساكت و آرام هستيد؟

۶- آيا مايليد فضاي اتاق بزرگ تر يا كوچك تر از اندازه ي واقعي آن به نظر برسد؟

۷- شكل اصلي اتاق چيست؟ باريك و طويل يا كوتاه و پهن است؟

۸- سقف اتاق بلند است يا كوتاه؟

سفيد (نور)

رنگ سفيد معناي عالم روح و فرشتگان را دارد. در سفر پيغمبر(ص) به معراج، وي بعد از گذر از عرش مجيد، همه فرشتگان و اسب رفرف كه وي را به ملاقات خدا برد را سفيد توصيف مي نمايد. به همين خاطر در مساجد، آيات با رنگ سفيد در زمينه لاجوردي نوشته مي شود.

رنگ گندمگون آجر

اگر گچ سفيد و سفيدكاري نماد روح باشد، رنگ گندمگون آجر (كرم قهوه اي) مي تواند نماد جسم باشد و ايوانهاي فيروزه اي و سفيد وسط نماي ساختمان نماد حركت از جسم به روح.

لاجوردي

رنگ آسمان شب. مومن سحرخيز اين رنگ را دوست دارد و با آن آرامش مي يابد. در حقيقت اين رنگ انسان مومن عارف را به ياد نماز شب مي اندازد. البته از نظر روان شناسيِ رنگ نيز اين رنگ آرامش بخش است.

سبك معماري ديكانستراكشن سبكي از معماري است كه توسط ژاك دريدا فيلسوف معاصر فرانسوي بنيان گذاري شد، او يكي از فلاسفه مكتب پساساختارگرايي است.

ديكانستراكشن در فارسي به معناي ساختارزدايي، شالوده شكني، بنيان فكني، ساختار شكني و بنيان فكني ترجمه شده است. چون عده اي از ساختارگرايان با عقايد ساختارگرايانه به مخالفت برخاستند و به مكتب ديكانستراكشن متمايل گرديدند، به اين مكتب  پساساختارگرايي نيز گفته مي شود.

ساختارگرايان معتقدند با استفاده از استدلال استقرايي و بررسي نظم پديده هاي مشابه و تكراري مي توان روابط پديده ها را كشف كرد و چون همه اعمال انسان از ضمير ناخودآگاه او شكل مي گيرد، اين تكرار و نظم در پديده هاي انساني وجود دارد، در حالي كه ديكانستراكشن ها معتقدند هر پديده و هر متني، ماهيت مستقل خود را دارد و هيچ دو فرد يا پديده مشابه و تكراري وجود ندارد.

بحث گروهي پيرامون نظام طبقاتي حاكم در دوران ساساني نكات جالبي را مطرح مي كرد كه يكي از آنها تناسب بين اين نظام كاستي و ساختار سلسله مراتبي شهر است. بنابراين دانش، شهر گور، شهري كاملاً ساخته ساسانيان است. همچنين مسائل مطرح شده در مورد فضاي مركزي شهر بسيار قابل تامل بود. مسائلي در مورد ارتباط منار با سازه هاي ديگر (اگر وجود داشته اند)، كاربري آن محدوده، ارتباط منار با چهارطاقي باقي مانده از شهر باستاني و دليل عدم تقسيم بندي فضاي مركزي شهر.

مساله مهم ديگر، دليل ساخت منار بود. در ادامه چند كاربري متصور براي منار كه در بحث گروهي ذكر شدند، آورده شده است:

 -با توجه به كاربري منارهاي امروزي كه نوادگان اين منار باستاني محسوب مي شوند، آيا اين سازه در حكم شاخص و راهنمايي براي بنايي مهم در پيرامون خود بوده است؟ و اگر اينگونه بوده چرا بنا در نقطه مركزي شهر ساخته شده و اين بناي مهم در كنار آن قرار گرفته؟ رابطه اين دو سازه چگونه بوده؟ آيا همجوار بوده اند يا جداي از هم؟

آنچه از شهر گور باقي مانده مناري است كه در نقطه مركزي شهر ساخته شده و چند تپه خاكي كه روزگاري البته حصارهاي خشتي شهر را شكل مي داده اند. با وجود باقي مانده هاي اين منار مرتفع در ميان اين دشت وسيع، مسلماً اولين حسي كه در ادراك فضا درگير مي شود، حس بينايي است كه اين منار خشتي با هر كاربري كه پيش از اين داشته، امروز حكم راهنمايي را دارد كه مخاطب را مستقيم به ميانه شهر گور مي كشاند. منار مرتفع با زمينه اي از كوههاي اطراف و خط آسمان باشكوهشان و همنشيني زيباي آبي آسمان صاف و رنگ اُكر خاك، تصويري است كه بدون مزاحمت بصري و پيوسته و مدام ديده مي شود. حس شنوايي اما در آرامش همه سكوت را جذب مي كند و گهگاهي صداي باد كه در ميان محصولات زمينهاي كشاورزي مي پيچد.